Do strony głównej
Wróć
Kwiaty Tatr
Arcydzięgiel litwor, ( łac.) Angelica archangelica
Wygląd: Roślina do 2 m wysokości, o grubej, pustej w środku, ulistnionej łodydze. Liście duże, szerokie, nagie, 3-4 krotnie pierzaste. Kwiaty o żółtozielonych płatkach, drobne, niepozorne, zebrane w kuliste, baldaszkowate, gęste kwiatostany na długich szypułkach. Kwiatostan litworu tworzy duży baldach złożony. Mimo swej potężnej budowy jest rośliną tylko paroletnią i po przekwitnięciu ginie, pozostawiając jednak niekiedy młodą, wypuszczającą od korzenia roślinę.
Okres kwitnienia: od lipca do sierpnia (zakwita dopiero w drugim lub trzecim roku rozwoju). Jednak podczas ciepłej jesieni można go jeszcze spotkać w październiku. Przykładem jest ten na zdjęciu rosnący sobie w Żlebie Kirkora na początku października.
Występowanie: Ulubionym siedliskiem litworu są wilgotne skały, ustalone piargi, brzegi potoków, ziołorośla, źródliska. Rośnie na granicie i wapieniu. W Tatrach sięga od wysokości ok. 1200 do 2000 m. Występuje w środkowej i północnej Europie, na Syberii, Grenlandii. W Polsce w Karkonoszach, Tatrach, na Babiej Górze, na niżu rzadko - przeważnie zdziczały, zapewne z hodowli.
Cechy: Cała roślina, a zwłaszcza korzeń i owoce, wydzielają bardzo silną, przyjemną woń, pochodzącą z olejków eterycznych. Jest gatunkiem chronionym i rośliną leczniczą. Stosowane zewnętrznie olejki mają działanie przeciwbólowe. Jest składnikiem czeskiej wódki - becherovki.
Nazwa: Nazwa nawiązuje do okazałego wyglądu rośliny (łac.archangelus=archanioł); litwor to nazwa nadana przez górali i powszechnie używana.
Do początku strony
Dębik ośmiopłatkowy, (łac.) Dryas octopetala
Ta niska na 2 - 10 cm krzewinka arktyczna przywędrowała do nas w ostatniej epoce lodowcowej i w Tatrach znalazła sprzyjające warunki klimatyczne do rozwoju.
Ma duże białe kwiaty w większości ośmiopłatkowe i żółty środek. Jego mocne, zdrewniałe, pokładające się łodygi, wypuszczają korzenie sięgające głębokości 2 m pod ziemią. Liście podobne kształtem do liści dębu (stąd nazwa), są eliptycze, twarde i skórzaste. Dębik występuje na wapiennych skałach i piargach, a więc głównie w Tatrach Zachodnich. Jest rośliną bardzo żywotną i odporną na srogie warunki panujące wysoko w Tatrch. Źródła podają okres kwitnienia od czerwca do lipca, jednak osobiście widziałem kwitnące dębiki na początku października. Ten samotny dębik na zdjęciu upodobał sobie wystawioną na wiatry stromą grań Bobrowca w Tatrach Zachodnich. Zdjęcie zostało zrobione w ostatnich dniach września, kiedy w Tatrach niemal nie ma kwiatów z wyjątkiem goryczek trojeściowych i goryczek orzęsionych. Te jednak są ukryte w niższych, zadrzewionych partiach Tatr. Inną osobliwością rośliny jest wiek, którego potrafi dożyć - ponad 100 lat.
Do początku strony
Dzwonek alpejski (łac.) Campanula alpina
Wygląd: Roślina dochodząca do 20 cm wysokości. Okryta jest długimi, wełnistymi włoskami. Z łodygi na cieńkich, długich szypułkach wyrastają kwiaty, stanowiące groniasty kwiatostan. Dolne kwiaty mają tak długie szypułki, że wydaje się, jakby wyrastały oddzielnie z różyczki liści. Cały kwiatostan jest gęsto białawo owłosiony. Kwiaty są zwisłe, duże (około 2,5 cm długości), barwy fioletowo-niebieskiej.
Wełnisty kielich, prawie tak długi jak korona, posiada 5 lancetowatych, owłosionych działek. Owłosienie tej rośliny zwiększa się wraz z wysokością jej stanowisk nad poziomem morza.
Owoce: Owoce dzwonka alpejskiego to jajowate, wielonasienne torebki, zwane puszkami, otwierające się u nasady trzema otworkami w czasie wysypywania nasion.
Dzwonek alpejski zawiera w swych tkankach rurki mleczne, z których przy przełamaniu rośliny sączy się lepki, biały sok.
Okres kwitnienia: Kwitnie od lipca (na zdjęciu już w czerwcu w Wielkim Ogrodzie Wielickim) do sierpnia.
Występowanie: Występuje we wschodniej części Alp i Karpat. W Polsce wyłącznie w Tatrach. Najniżej schodzi do wysokości ok.1400 m n.p.m, a w górę sięga prawie wierzchołka Gerlachu. Rośnie głównie wśród skał i turni, na upłazkach, na zboczach górskich - tylko na granicie. Na wapieniu wtedy, gdy wytworzy się na nim bardzo gruba warstwa próchnicy.
Nazwa: Nazwa rodzajowa odnosi się do kształtu korony; a cała nazwa polska jest dosłownym tłumaczeniem nazwy łacińskiej.
Do początku strony
Fiolek żółty sudecki (łac.) Viola lutea sudetica
Roślina dochodząca do 30 cm wysokości, o nierozgałęzionych, podnoszących się pędach. Posiada duże jasnożółte (ok. 4 cm średnicy), długoszypułkowe kwiaty. Dolne płatki są z czarnofioletowymi prążkami, najniższy skierowany ku dołowi płatek jest większy od pozostałych, w zarysie sercowaty.
Owocem jest 3-klapowa torebka z licznymi nasionami. Na nasionach obecne jest tzw. ciałko mrówcze (elajosom) które zjadają mrówki i przyczyniając się, przy okazji do ich rozsiewania. Kwitnie od czerwca do lipca. Występuje w górach środkowej Europy i w Wielkiej Brytanii.
W Polsce rośnie w Sudetach, Karpatach (Barania Góra, Tatry).
W Tatrach występuje w piętrach: kosodrzewiny i halnym. Porasta wysokogórskie murawy i traworośla, na podłożu zarówno bogatym, jak i ubogim w węglan wapnia.
Do początku strony
Goryczka orzęsiona (Goryczuszka), (łac.) Gentiana ciliata (Gentianella)
Niska roślina od kilku cm do ok. 30 cm.
Kwiaty jasnoliliowe lub błękitne pojedyncze lub wielokrotne osadzone na długich szypułkach. Płatki orzęsione na brzegach. Zdarzają się również goryczki albinosy o białych płatkach.
Występowanie: suche i widne zarośla i zbocza, roślina pospolita
Okres kwitnienia: od lipca do września, chociaż można ją jeszcze czasem spotkać w październiku.
Jest pod całkowita ochrona, zapylana przez trzmiele, pszczoly, motyle.
Kwiaty otwierają sie przy temp powyżej 15 0 C. Reagują nie tylko na bodziec termiczny ale również świetlny.
Do początku strony
Goryczka trojeściowa (łac.) Gentiana asclepiadea
Łukowato zwisła łodyga o długości do 1 m. Liście jajowate lub szeroko lancetowate, prawie siedzące o wyraźnych podłużnych nerwach. Kwiaty osadzone w kątach wyższych liści, kolory płatków ciemnolazurowo błękitne, liliowe, lub nawet błekitnobiałe.
Goryczka trojeściowa - Występuje w górach środkowej i południowej Europy, na Kaukazie.
Występowanie: lasy, aż po piętro kosodrzewiny. W Polsce we wszystkich pasmach Karpat, na obszarze Sudetów głównie w Karkonoszach. Spotyka się także pojedyncze stanowiska na wyżynach np. w Ojcowie. Rośnie w ziołoroślach, na łąkach, polanach, obrzeżach lasów i zarośli, brzegach potoków, na zarastających piargach - na różnych typach podłoża.
Okres kwitnienia: od sierpnia do września, jej pojawienie się zwiastuje nadejście jesieni.
Goryczka trojesciowa jest pod cześciową ochroną. Zapylana jest głównie przez trzmiele, które często próbuja nektar, przegryzajac rurkę kwiatową. Ma właściwości lecznicze.
Nazwa: Nazwa polska związana jest z obecnością gorzkich substancji u niektórych przedstawicieli rodzaju gentiana. Górale nazywają goryczkę trojeściową świecznikiem.
Do początku strony
Goryczka wiosenna (łac.) Gentiana verna
Występowanie: góry Europy i Azji. W Polsce występuje w Tatrach, Pieninach, na Wzniesieniu Gubałowskim. Jest gatunkiem prawnie chronionym, nierzadko kwitnie ponownie we wrześniu.
Roślina wapieniolubna, występuje na polanach, halach głównie w Tatrach Zachodnich. Łodyga 4 -15 cm długości, na szczycie jeden kwiat w kolorze ciemnolazurowobłękitnym. Liście dolne w różyczce, jajowate, eliptyczne lub łopatkowate. Liście łodygowe mniejsze.
Okres kwitnienia od maja do sierpnia.
Goryczkę wiosenną zapylają owady o długiej trąbce. Kwiaty reagują bardzo silnie na bodźce termiczne, nawet różnica 1 0C może powodować zwijanie się kielicha kwiatu. Równie silnie reagują na wstrzasy - dobrze, że u nas nie ma trzęsień ziemi ;-)
Do początku strony
Goździk wczesny (łac.) Dianthus praecox
Nazwa łacińska wywodzi się z greckiego: Dios, czyli Zeus i anthos, czyli kwiat i oznacza ,,kwiat Zeusa". Wysokość od 15 do 30 cm. Kwiaty białe lub różowe, pojedyncze na szczycie łodygi, wonne, płatki do 1/3 długości postrzępione. Liście długie, wąskie podobne do trawy. Okres kwitnienia od czerwca do lipca.
Występowanie: występuje tylko w Karpatach Zachodnich (endemit), w Polsce w Tatrach i Pieninach. Jest rośliną wapieniolubną, a więc rośnie głownie w Tatarch Zachodnich od regla dolengo aż po piętro hal.
Goździk wczesny - jest rośliną chronioną.
Kaczeniec, Knieć błotna górska, kaczyniec, (łac.) Caltha laeta (Caltha palustris subsp.laeta)
Wysokość rośliny od 20 cm do 50 cm.
Liście cimnozielone, sercowate. Kwiaty ciemnożółte, pięciopłatkowe, szeroko rozłożone
Występowanie: występuje w górach środkowej Europy, w Polsce we wszystkich pasmach górskich. Porasta miejsca mokre, zwykle wzdłuż potoków od regla dolnego do piętra hal (podłoże granitowe i wapienne).
Okres kwitnienia: od kwietnia do czerwca.
Roślina trująca.
Do początku strony
Krokus (szafran spiski) (łac.) Crocus scepusiensis
Nazwa gatunkowa jest zlatynizowaną nazwą Spiszu.
Wysokość do 20 cm, liście odziomkowe, wąskie, szpiczaste (tzw. wąskolancetowate), kwiaty promieniste, duże, liliowe, zewnętrzne części płatków mają ciemniejsze plamy.
Krokus z powodu swego kształtu nazywany jest przez górali,,tulipankiem".
Okres kwitnienia od marca do kwietnia, w wyższych partiach gór można spotkać je również w maju.
Występowanie: od niżej położonych polan i łąk po piętro hal. Kwiatek ten występuje na ogół w postaci efektowych pól krokusich np. na Polanie Chochołowskiej, Polanie Huciska i Siwej Polanie w Dolinie Chochołowskiej, Niżniej Kirze Miętusiej, Polanie Pisanej i Polanie Smytniej w Dolinie Kościeliskiej, na Polanie Kalatówki.
POza Tatrami występuje w Karpatach Zachodnich. W Polsce - na Babiej Górze, Beskidzie Małym, Gorcach, na Pilsku. Poza górami w okolicy Brzeska. Rośnie głównie na wapieniu i fliszu, czasem na granicie.
Roślina chroniona.
Do początku strony
Kuklik górski (łac.) Geum montanum
Wysokość do 40 cm, kwiaty złotożółte, duże. Liście lirowate, przerywanopierzaste, listek szczytowy, duży, karbowany.
Okres kwitnienia: W niższych halach kukliki zakwitają w maju i kwitną do późnej jesieni. Czasem jeszcze w listopadzie, jeżeli śnieg nie przysypał gór złocą się wśród żółkniejących traw duże kwiaty kuklika. (Zofia Radwańska-Paryska).
Wg prof. Mirka kukliki kwitną od maja do września.
Występowanie: Można go spotkać częściej na podłożu granitowym, niż na wapiennym. Porasta obszary mniej wilgotne. W niektórych miejscach rośnie tak gęsto, że tworzy posplatane darnie. Siega od prawie 800 aż po blisko 2600 m. Rośnie w traworoślach i wysokogórskich murawach.
Występuje w górach środkowej i południowej Europy. W Polsce spotykany w Karpatach i Sudetach.
W chwili owocowania łodygi kwiatowe przyozdabiają się w szare fryzurki, przypominające owocostany sasanki alpejskiej. Piórkowate włosy fryzurki to aparat lotny poszczególnych owocków-niełupek, które dzieki niemu mogą być roznoszone przez wiatr.
Kuklik górski jest zapylany przeważnie przez muchy, ssące nektar z miodników (gruczoły roślin owadopylnych, wydzielające nektar zwabiający owady) ukrytych między pręcikami.
Nazwa gatunkowa montanum = górski wskazuje na wyraźny związek gatunku z górami.
Występowanie: obszary mniej wilgotne od regla dolnego, aż po pietro hal. Ten na zdjęciu rósł sobie w połowie wrzesnia w partiach kosodrzewiny na stokach Wołowca.
Do początku strony
Lepnica bezłodygowa (łac.) Silene acaulis
Lepnica bezłodygowa to roślina arktyczno-górska o kwiatach od różowych do jasnopurpurowych. W Polsce rośnie tylko w Tatrach, tworząc zbite poduszki albo spore darnie. Jest to roślinka niziutka, zarastajaca upłazki, trawiaste zbocza, piargi, murawki miedzyskalne, zarówno na wapieniach, jak i na granitach. Podchodzi pod szczyt Gerlachu, a w dół schodzi nisko, prawie do 1000m. Poducha lepnicy, niezależnie od swej wielkości posiada zawsze tylko jeden bardzo długi korzeń, siegajacy w głąb gruntu czasem nawet ponad metr. Dzięki temu może doskonale zakorzenić się w pozornie bezwodnym gruncie między piargami i kamieniami. Z różyczek liściowych wyrastają w czerwcu krótkie szypułki, zakończone pojedynczym kwiatkiem, wyglądajacym z bliska , jak malutki goździk. Kwiatów tych kwitnie zazwyczaj tak wiele, że cała poducha wygląda z daleka całkowicie różowo. W wyższych położeniach lepnica kwitnie później, a czasem nawet w jesieni zakwitają spóźnione kwiatki. Kwiaty są zapylane przez muchy, motyle, pszczoły, żuki. Dojrzały owoc ma kształt podłużnej torebki, pękającej od góry pięcioma ząbkami i wysypujacej dużo czarniawych nasion. Lepnica znosi doskonale letnie przymrozki i nieraz obserwowano, że poduszki zamarzały na sztywno przez parę nocy z rzędu, a w dzień odmarzały i kwitły dalej bez dostrzegalnej szkody.
Okres kwitnienia: od czerwca do lipca.
Do początku strony
Niezapominajka alpejska (łac.) Myosotis alpestris
Wygląd: Roślina do 30 cm wysokości, owłosiona. Liście łopatkowatolancetowate, wydłużone, owłosione, dolne zwężone w ogonek. Kwiaty intensywnie niebieskie, wydzielają delikatny zapach miodu, 5-krotne, na szypułkach, o płatkach płasko rozpostartych z żółtymi osklepkami (łuski, tworzące rodzaj pierścienia).
Okres kwitnienia: Kwitnie od czerwca do sierpnia.
Występowanie: Rośnie na żwirkach, rumowiskach skalnych, w źródliskach, na trawiastych upłazach, częściej na wapieniu niż na granicie, od 1200 m aż po 2450 m.
Występuje w górach Europy. W Polsce: dość częsta w Tatrach i na jednym stanowisku w Karkonoszach.
Nazwa: Nazwa łacińska jest złożeniem dwóch słów greckich: mys=mysz i us=ucho i tłumaczy się jako mysie uszko, co jest nawiazaniem do kształtu i owłosienia liści. Ta na zdjęciu rosła na wilgotnym podłożu wśród kępek lepnicy bezłodygowej w Dolinie Jaworowej pod samą Przełęcza Lodową, a więc na wysokości ok. 2300 m.
Do początku strony
Orlik pospolity, (łac.) Aquilegia vulgaris
Wygląd: Jest byliną osiągającą od 30 - 80 cm wysokości. Posiada wzniesioną, nieco rozgałęzioną, lekko owłosioną łodygę. Korzeń jest krótki, mocny.
Kwiaty: są koloru ciemnofioletowego, ciemnoniebieskiego, czasami różowe. Złożone są z 5 płatków korony, zaopatrzonych w długą hakowato zagiętą ostrogę z miodnikiem, wyrastającą spomiędzy listków kielicha. Posiada liczne pręciki i słupki.
Owoce: Owocem jest mieszek z licznymi, czarnymi, błyszczącymi nasionami. Kolorowe kwiaty zapylane są przez trzmiele długopyszczkowe, pszczoły.
Okres kwitnienia: Kwitnie od maja do lipca.
Występowanie: Występuje w południowej i środkowej Europie, najdalej sięga po Skandynawię.
W Polsce ma rozproszone stanowiska na niżu i w górach.
W Tatrach rośnie na podłożu zasobnym w węglan wapnia, w zaroślach, widnych lasach, na zrębach, kamienistych zboczach. Głównie w reglach, rzadziej w piętrze kosodrzewiny.
Nazwa: Nazwa gatunkowa polska pochodzi od łacińskiego aquila = orzeł i wskazuje na kształt ostrogi przypominający zakrzywione szpony albo dziób orła.
Orlik pospolity jest rośliną prawnie chronioną.
Do początku strony
Pełnik siedmiogrodzki (łac.) Trollius transsilvanicus
Odmiana pełnika europejskiego, występuje tylko w Tatrach. z rodziny Jaskrowatych (Ranunculaceae ). Piękna i dostojna roślina o liściach głęboko pięciodzielnie powycinanych i zazębionych, przypominających nieco liście jaskra. Kwiaty stanowią niewielkie cytrynowożółte różyczki.
Pełnik rośnie najczęściej w piętrze hal, zarówno na podłożu wapiennym jak i granitowym. Najniższe znane występowanie to Siwa Polana, ok. 940 m, najwyższe do 2135 m na zboczach Hawrania. Lubi wilgotne upłazy - dobrze zraszane porastające piarżyska, trafia się wśród ziołorośli, nad potokami, w okolicy źródlisk.
Jest rosliną trującą , dlatego pasące zwierzęta omijają go. Ma przyjemny , delikatny zapach. Roślina jest zapylana przez pszczoły, muchy, trzmiele, mniejsze chrząszcze. Owoce pełnika to małe mieszki, z których każdy zakończony jest małym niby-kolcem - stwardniałą szyjką słupka. Czarne, kuliste nasiona dojrzewają pod koniec sierpnia. Kształt kwiatów pełnika posłużył góralom jako motyw dekoracyjny, głównie przy hafcie na serdakach.
W gwarze góralskiej określany jest jako górska róża, lub leluja. W Tatrach Polskich jest rośliną dość rzadką z powodu zrywania i wykopywania z korzeniami. Na nizinach rośnie zbliżony gatunek, pełnik europejski. Oba gatunki są chronione w całej Polsce.
Okres kwitnienia od maja do czerwca
Do początku strony
Pierwiosnka (pierwiosnek) łyszczak (łac.) Primula auricula
,,Skalne prymulki" jak ją nazywają górale, porastają urwiste murawy, piargi pod ściankami skalnymi, skały zasobne w węglan wapnia.
Zakres wysokości jej występowania w Tatrach wynosi od 950 m do 2000 m.
W Polsce rośnie tylko w Tatrach (w Pieninach wyginęła, wg prof. Mirka). Poza Tatrami występuje w Alpach, Karpatach, górach Półwyspu Bałkańskiego.
Jest rośliną różyczkową, łodyga, mocna, bezlistna, dochodzi do 25 cm wysokości. Na szypułkach wyrasta nieregularny baldach (podbaldach) składający sie z kilku do kilkunastu intensywnie żółtych, pachnących morelami, kwiatów. Pierwiosnkie te zapylane są przez trzmiele.
Okres kwitnienia od kwietnia do czerwca.
Liście - duże, mięsiste z chrząstkowatym obrzeżem i zazwyczaj omączone z wierzchu białawym, woskowym nalotem, zebrane są w przyziemną różyczkę.
Owocem łyszczaka jest torebka otwierająca się górą i wysypująca mnóstwo lekkich, ciemnobrunatnych, wiatrosiewnych nasion.
Do początku strony
Pierwiosnka wyniosła (Pierwiosnek wyniosły), (łac.) Primula elatior
Wysokość rośliny od 10 do 40 cm.
Liście okrągławe lub podłużne jajowate, krótko owłosione, pomarszczone. Kwiaty siarkowżółte z pomarńczowym pierścieniem w gardzieli w grupach, zwabiają motyle, pszczoły, trzmiele, które je zapylają, wyczuwając brzoskwiniowy zapach.
Występowanie: występuje w Europie, po granice Syberii. W Tatrach rośnie niezależnie od podłoża od regla dolnego aż po piętro halne. Lubi widne lasy, zarośla, polany, Roślina pospolita. Poza Tatrami częściowo chroniona.
Okres kwitnienia: od marca do maja (prof. Mirek podaje, że do lipca).
Pierwiosnka jest rośliną leczniczą, może być również trująca - chroniona.
Do początku strony
Sasanka biała (alpejska) (łac.) Pulsatilla alba=Pulsatilla alpina
Roślina dochodząca do 30 cm wysokosci, o grubym kłączu i łodydze odstająco jedwabiście owłosiej. Na szczycie łodygi zakwita zawsze tylko jeden kwiat, o sześciu działkach okwiatu, nie zróżnicowanych na kielich i koronę, Płatki sasanki są śnieżnobiałe z wierzchu, na spodzie niebieskawoszarawe i włochate. Posiada liczne, żółte pręciki.
Owocostanem jest ,,czuprynka", która składa się z poszczególnych owocków-niełupek opatrzonych długim piórkiem, powstałym z wydłużonej szyjki słupka. Liście sasanek jesienią nabierają różnych odcieni: poprzez żółte, pomarańczowe, czerwone do purpurowych i purpurowofioletowych.
Sasanka alpejska zapylana jest przez błonkówki, czyli min. osy, pszczoły, które zjadają pyłek. Nektaru sasanka nie wydziela.
Okres kwitnienia od maja do sierpnia.
Niekiedy można znaleźć spóźnioną sasankę kwitnacą jeszcze w jesieni.
Występowanie: poza Tatrami sasanka występuje w górach środkowej i południowej Europy oraz na Kaukazie. W Polsce w Karkonoszach, Górach Izerskich, na Babiej Górze. W Tatrach rośnie głównie w pietrze halnym, występuje do wysokości blisko 2250 m, bardzo rzadko w pietrze turni, reglu górnym. Zarasta ona trawiaste zbocza, upłazy, łączki górskie - tam gdzie jest granit, a na wapieniu tylko wtedy, gdy znajdzie się na nim dostateczna warstwa próchnicy.
Jest rośliną trujacą , prawnie chronioną.
Górale nazywają ją Marficniok, ponieważ jej liście przypominają nieco nać marchwi.
Do początku strony
Szarotka alpejska (łac.) Leontopodium Alpinum
Roślina o wysokości 5 - 20 cm, gęsto owłosiona filcowatym, srebrzystopopielatym kutnerem, o charakterystycznych jasnych, kutnerowatych, promieniście ustawionych liściach otaczajacych kwiatostany. Włoski (kutner) - to ochrona przed zimnem, przed gorącem, przed wyparowaniem za dużych ilości wody.
Tzw., kwiat" szarotki nie jest oczywiście kwiatem, tylko złożonym tworem. Owe puszyste, gwiazdkowato ułożone ,,płatki"- to są tylko zwykłe liście, dłuższe lub krótsze, gęsto zebrane, bardziej pokaźne i efektowniejsze niż łodygowe, tworzą podkwiatostanową okrywę główki szczytowej, złożonej z kilku, malutkich koszyczków. A każda taka maleńka kulka poszczególnego koszyczka składa się z żółtych kwiatów: męskich umieszczonych w środku koszyczka i żeńskich okalających je brzegiem.
Okres kwitnienia: od czerwca do sierpnia.
Kwiaty są owadopylne, zapylane przez muchy i chrząszcze, czasami samopylne.
Występownie: Alpy, Apeniny, Karpaty, góry Półwyspu Bałkańskiego, a także Syberia, Chiny, Japonia.
W Polsce występuje tylko w Tatrach. Sięga po pietro halne, w dół schodzi do wys. 750 m n.p.m.
Rośnie na naskalnych murawach, na półkach, w szczelinach skalnych, czasem nawet wśród trawy, ale wyłącznie na podłożu bogatym w węglan wapnia.
Genetycznie szarotka związana jest z Azją Wschodnią, skąd do nas dotarła w epoce lodowcowej.
Jej góralska nazwa to ,,kocie łapki", stanowi popularny, motyw zdobniczy. Jest rośliną ,,nieśmiertelną"- po zerwaniu, przez wiele lat zachowuje swoje kształty i barwy, dlatego dawniej masowo była zrywana.
Jest jedną z pierwszych roślin objętych ochroną gatunkową. Chroniona jest w wielu krajach europejskich, głównie alpejskich i karpackich.
Do początku strony
Tłustosz alpejski (łac.) Pinguicula alpina
Wygląd: Roślina owadożerna o wysokości od 5-15 cm. Jego jasnozielone, mięsiste liście, rozpościerające się małą różyczką na ziemi, mają charakterystyczny, jakby mokry lub tłusty połysk. (Stąd nazwa - łac. pinguis = tłuszcz). Są one siedzące, ogruczolone, o podwiniętych brzegach ku górze, bardzo kruche i soczyste. Liście te wydzielają śluzowatą, kleistą ciecz, do której przylepiają się drobne muszki lub komary siadające na błyszczącej powierzchni. Liście ze zdobyczą zaczynają powoli zaginać się brzegiem coraz bardziej ku środkowi, równocześnie wydzielają sok trawienny, oblewający ciało schwytanego owada. Po skończonym trawieniu (trwa to 2-3 dni) liście powoli się odwijają i przyjmują normalne położenie.
Z końcem maja z różyczki liści wyrasta (jedna lub więcej) łodyga zakończona białym kwiatem.
Kwiaty: są grzbieciste (o jednej płaszczyźnie symetrii), zaopatrzone w ostrogę. Środkowa łatka korony ma 3 żółte plamki. Zapylenie zachodzi dzięki owadom.
Owoce: Owocem jest mała, brunatna torebka zawierająca drobne, okrągłe, ciemne nasionka przenoszone przez wiatr.
Okres kwitnienia: Kwitnie od maja do sierpnia.
Występowanie: Występuje w Europie (Alpy, Karpaty, Pireneje, Skandynawia) oraz w Azji Środkowej.
W Polsce rośnie tylko w Tatrach na wilgotnych skałkach, źródliskach, nad brzegami potoków, mokrych młaczkach, w miejscach zacienionych.
Tłustosz alpejski najczęściej występuje na wapieniu, rzadziej na granicie, gdzie w Tatrach sięga ponad 2000 m.
Jest to roślina prawnie chroniona i jest jedynym górskim gatunkiem tłustosza w Polsce.
Do początku strony
Tojad mocny (łac.) Aconitum firmum
Wygląd: Jest rośliną wysoką, dochodzącą do 1,5 m. Z grubego, bulwiastego korzenia wyrasta sztywna, naga, w środku pusta łodyga, ulistniona skrętolegle. Liście duże, dłoniasto podzielone na kilka odcinków. Tojad posiada kwiaty szypułkowe, ciemno-granatowo-fioletowe. Mają one kształt hełmiasty. Hełm i cztery płatki poniżej niego, to przekształcony kielich. Korona ukryta jest wewnątrz hełmu w postaci 2 płatków przekształconych w listki miodnikowe. Kwiatostan jest gronem.
Owoce: Owoce tojadu to podłużne mieszki, zawierające liczne, czarne, oskrzydlone nasiona, dojrzewające we wrześniu i rozsiewające się czasami jeszcze zimą.
Zapylany jest wyłącznie przez długojęzyczkowe trzmiele, które są jedynymi owadami mogącymi sięgnąć w głąb hełmu do miodników. Dlatego zasięg tojadu pokrywa się na świecie z zasięgiem trzmiela.
Okres kwitnienia: Kwitnie od lipca do września.
Występowanie: Występuje w Karpatach i Sudetach. W Polsce w Tatrach, na Orawie, Babiej Górze, Pilsku, Beskidzie Śląskim, Beskidzie Żywieckim.
Rośnie na wapieniu i granicie od regla dolnego po piętro hal a nawet turni np. Niżnie Rysy Występuje w lasach, na zrębach, polankach, wśród kosówki, ustalonych piargach, w ziołoroślach, wzdłuż potoków i rzek Nazwa: Jego nazwa góralska brzmi omiag, mordownik, konik, trzewiczki.
Nazwa gatunkowa łacińska jak pisze prof. Mirek pochodzi od słowa (firmum = mocny) co wskazuje na mocny wygląd rośliny. Inne źródle podają, ze nazwa łacińska pochodzi od greckiego en akonias = nagie, niedostępne skały, lub greckiego i łacińskiego aconitum, co jest równoznaczne z jadowitą rośliną. I faktycznie tojad mocny jest rośliną silnie trującą. Podlega ochronie gatunkowej. Jest doskonałym utrwalaczem osypujących się zboczy.
Do początku strony
Urdzik karpacki (łac.) Soldanella carpatica
Urdzik, zwany jest też jaślinkiem.
Wysokość rośliny od 5 do 20 cm.
Liście ciemnozielone, grube, skórzaste, okrągłe.
Kwiaty fioletowe (wyjątkowo - białe - albinosy) w grupach od 1 do 3. Płatki głęboko podzielone na wąskie strzępki.
Występowanie: od regla dolnego do pietra hal, stanowi endemit zachodniokarpacki, czyli nie występuje nigdzie.
poza Karpatami Zachodnimi. Rośnie na wszystkich typach podłoża.
W Polsce poza Tatrami występuje na Pilsku, Babiej Górze, Policy, w Gorcach, Małych Pieninach, Wzniesieniu Gubałowskim.
Rośnie w górskich lasach bukowych, jodłowych, świerkowych, na halach i murawach naskalnych, w ziołoroślach, wyleżyskach, na brzegach potoków.
Okres kwitnienia: od kwietnia do lipca.
Do początku strony
Zawilec narcyzowy, (łac.) Anemone narcissifolia
Wygląd: Roślina dorastająca do 60 cm wysokości. Posiada mniej lub bardziej owłosioną łodygę, całą bezlistną. Dopiero pod nasadą kwiatostanu mieści się niby-okółek trójdzielnych, siedzących liści, pociętych na nierówne, owłosione łatki. Promieniste białe kwiaty nie są zróżnicowane na kielich i koronę. Spiralnie ustawione pręciki wytwarzają mnóstwo pyłku, który zastępuje nektar owadom z grupy muchówek, dokonujących zapylenia. Na noc i w czasie niepogody kwiaty zamykają się, dochodzi wtedy często do samozapylenia.
Owoce: Owoce zawilca to oskrzydlone niełupki z małym dzióbkiem, które są rozsiewane przez wiatr.
Okres kwitnienia: Kwitnie od czerwca aż do sierpnia.
Występowanie: Występuje w górach środkowej i południowej Europy, Azji, Ameryce Północnej. W Polsce można go spotkać w Tatrach, Sudetach, Karpatach, Karpatach, na Babiej Górze, w Bieszczadach, ale także na Wyżynie Lubelskiej i Roztoczu.
W Tatrach rośnie na wapieniu i granicie. Lubi miejsca odkryte i nasłonecznione, na skalnych półkach, murawach, traworoślach - najczęściej w piętrze kosówki i halnym.
Jest gatunkiem o dość dużym zasięgu. Sięga pułapu do 2480 m na Rysach, w dół schodzi do 1169 m w Dolinie Bielskiego Potoku w Tatrach Bielskich.
Nazwa: Nazwa łacińska rodzaju pochodzi z greckiego anemon (wiatr). Po raz pierwszy pojawiła się w dziele "Historia naturalia" Pliniusza Starszego (23-79 r.n.e; rzymskiego prokuratora Hiszpanii, Germanii, Galii), który uważał, że kwiaty tej rośliny otwierają się na wietrze.
Zawilec narcyzowy jest rośliną trującą, podlega ochronie gatunkowej.